Ngexesha losasazo lukamabonakude wamva nje, isithethi sikarhulumente waseGabon, uColonel Ulrich Manfoumbi, ubhengeze ukuba inkokeli yenguqu, uGeneral Brice Oligui Nguema, uwathintele onke amagosa karhulumente ukuba ashiye ilizwe elikuMbindi Afrika ngeenjongo zeholide, kwiveki enye yekhefu.
UGeneral Nguema uye waququzelela ubhukuqo-mbuso olubandakanya iqela lamajoni aseGabon ukuba asuse u-Ali Bongo, owayebhengezwe njengophumelele unyulo lukamongameli olwalusakuba yikoloniyali yaseFransi kulo nyaka uphelileyo. Le nkokeli yohlisiweyo ibibambe ishumi elinesine leminyaka, ithathela kuyise, u-Omar Bongo Ondimba, owalawula iminyaka engaphaya kwamashumi amane de wasweleka ngo-14.
Ukusukela oko wamiselwa njengomongameli wethutyana welizwe lase-Afrika elityebile ngeoyile ngoSeptemba ophelileyo, uNguema uzamile ukufaka ukuzithemba kubemi baseGabon abangaphezu kwezigidi ezi-2 malunga nokuzinikela kolawulo lwakhe ekubekeni phambili intlalo-ntle yabo.
Uphuhliso lwamva nje luza ngokulindela oko urhulumente wexeshana utyumbe njengoSuku lweNkululeko yeSizwe, emiselwe i-30 ka-Agasti, isikhumbuzo sonyaka omnye ukususela ekuvukeleni komkhosi owasusa uMongameli waseGabon u-Ali Bongo kulawulo.
GabonIsithethi sikarhulumente sichaze ukuba injongo yokulinganisa kukukhuthaza ukunxibelelana kwakhona neengcambu zenkcubeko kunye nokukhuthaza ubudlelwane obusondeleyo kunye noluntu lwasekhaya, ukwenza ukuba abasemagunyeni baziqonde ngcono iinyani kunye neminqweno yabantu baseGabon. Uphinde wacacisa ukuba iimeko ezichaseneyo ziya kuvunyelwa kuphela kwiimeko zonxunguphalo olufanelekileyo okanye iinkxalabo zempilo eziqinisekisiweyo, kwaye kuphela ngemvume ecacileyo yentloko yelizwe.
Inkokeli yomkhosi waseGabon iye yabhengeza ngoNovemba ophelileyo ukuba eli lizwe liza kuqhuba unyulo “olukhululekileyo, olunobulungisa noluthembekileyo” ngoAgasti 2025, ngenjongo yokuguqula igunya libe ngabasemagunyeni. Isizwe sithetha nje silungiselela uvoto lokuseka umgaqo siseko omtsha, nejongwe ukuququzelela inkqubo yolonyulo, njengoko bekucetyisiwe yikomishini yezopolitiko kudliwano-ndlebe oluthathe inyanga yonke ngo-Epreli. Nangona uNjengele Nguema engekabhengeza ukuba uza kungenela unyulo, kuvakala ukuba umgaqo-siseko ocetywayo uyawalela amalungu orhulumente wethutyana ukuba angenele ugqatso lonyulo.