Amagosa aseMzantsi Afrika anike ingxelo yokuba ingozi yenqwelo-ntaka nge-19 kaJanuwari 2025, yabangelwa ngunombombiya owawukhwele.
Le ngozi yenzeke kanye emva kokuba inqwelo-ntaka iRobinson R44 Raven II isuka eBird Island kwiphondo leMpuma Koloni.
Kule veki, iSouth African Civil Aviation Authority (CAA) ichaze ngokweenkcukacha kwingxelo yayo yokuba lo nombombiya ukwibhokisi yekhadibhodi eyayibanjwe emathangeni omphandi. Ngelishwa, ngokukhawuleza yatyibilika kwindawo yomphandi kamsinya nje emva kokuba inqwelo-ntaka indulukile.
Ngokwengxelo, ngexesha lotshintsho, malunga neemitha ezili-15 ukusuka emhlabeni, ibhokisi yekhadibhodi yatshintshela ngasekunene yaza yahlala kwilever yokulawula i-pilot yomqhubi webhayisekile.
Olu ngquzulwano lubangele ukuba i-lever ihambe ngokukhawuleza ukuya ngasekunene, okubangele ukuqhuma okunobundlobongela kwe-helicopter. Umqhubi we-pilot akazange akwazi ukuphinda alawule ngexesha, okukhokelela ekwehleni ngokukhawuleza kunye ne-rotor blades ebetha umhlaba. Nangona inqwelo-moya iye yafumana umonakalo omkhulu kweso siganeko, ngethamsanqa, akukho mntu uhleliyo okanye i-penguin yokwenzakala kakhulu.
Ukongeza, ingxelo iqaphele ukuba isiqulatho sepenguin sasinganelanga kwiimeko zokubhabha, njengoko yayiswele ikhreyithi ekhuselekileyo.
Injongo yale nqwelo-moya yayikukunceda umphandi ekwenzeni uphando ngezilwanyana zasendle. Ekugqityweni kwalo msebenzi, inqwelo-ntaka yahlala kwesi siqithi, apho inzululwazi yacela ukuthuthwa kwenye yoonombombiya ibuyele eBhayi.
Umqhubi wenqwelo-moya, ochazwe kwingxelo njengendoda eneminyaka engama-35 ubudala eneeyure ezingaphezu kwe-1,650 zokubhabha kunye nelayisenisi efunyenwe ngo-2021, yasivuma isicelo. Unombombiya wayekhuselwe kwibhokisi yekhadibhodi kuhambo oluya ekhaya. Nangona umqhubi wenqwelo-moya wenze uvavanyo lomngcipheko wangaphambi kokuhamba, uphando lubonise ukuba akazange acinge ngeengozi ezongezelelweyo ezinxulumene nokuthutha isilwanyana ebhodini.
Ingxelo yacebisa ukuba abaqhubi beenqwelo-moya kufuneka bafumane uqeqesho olongezelelekileyo lokulawula imingcipheko yokubhabha.
NgoMatshi, kwaxelwa ukuba iNkundla ePhakamileyo yasePitoli yenze isithintelo seminyaka eli-10 ekulobeleni urhwebo kwimimandla emithandathu egudle unxweme olusentshona yoMzantsi Afrika ukukhusela unombombiya waseAfrika osengozini yokuphela.
Ngowama-2024, iManyano yaMazwe ngaMazwe yoLondolozo lweNdalo (IUCN) yachaza unombombiya waseAfrika “njengesengozini yokuphela,” iwuphawula njengendawo yokuqala kwezili-18 zohlobo lwepenguin ukufumana olu didi. Kwinkulungwane edlulileyo, inani labantu liye lehla nge-97%, lishiya ngaphantsi kwe-8,000 izibini ezizalayo. Esona sisongelo siphambili kwimpilo yabo siyaqhubeka ibeyimisebenzi yorhwebo yokuloba kumanxweme oMzantsi Afrika naseNamibia.